Yanık Tedavisi

Isı, elektrik, kimyasal maddeler, kaynar su, alev gibi etkenlerle meydana gelen doku tahribatına yanık denir. Yanığın tek etkilediği yer deri değildir. Yanık tüm organizmayı etkileyen sistemik bir travmadır. Yanığın sonucunda oluşan doku tahribatının ölçüsü, yanıklı alanın büyüklüğüne ve yanığın oluşmasına neden olan etkenin devamlılığına bağlı olarak değişmektedir. Yanık sonucunda oluşan yaralar, yanığın derinliğine ve genişliğine bağlı olarak gruplandırılırlar.

 Yanığın Genişliğine Göre Sınıflandırılması:

1. Küçük yanıklar:

• Erişkinlerde %15 veya daha az 2. derece yanıklar,
• Çocukta %10 veya daha az 2. derece yanıklar,
• Erişkin veya çocukta %2 veya daha az 3. derece yanıklar.

2. Orta yanıklar:

• Erişkinlerde %15–25 arası 2. derece yanıklar,
• Çocukta %10–20 arası 2. derece yanıklar,
• Erişkin veya çocukta %2–10 arası 3. derece yanıklar.

3. Büyük yanıklar:

• Erişkinlerde %25 den fazla 2. derece yanıklar,
• Çocukta %20’den fazla 2. derece yanıklar,
• Erişkinde veya çocukta %10’dan fazla 3. derece yanıklar,
• İnhalasyon yanıkları,
• Elektrik yanıkları,
• Başka bir travmanın eşlik ettiği yanıklar (kafa travması, karın içi yaralanma, kırıklar, vs.),
• Gebelikte yanık yaralanması,
• Yanığa ilave risk getiren boyutta yandaş hastalığın varlığı (DM, steroid kullanımı, immün baskılanma, vb).
• Göz, kulak, yüz, el, ayak, büyük eklem ve genital bölge yanıkları. Bu bölgelerin yanıkları “özellikli bölge yanıkları” olup deneyimli bir merkezde yatırılarak tedavi edilmesi gerekir.

Tedavi:

Birinci derece yanıklarda

• Herhangi bir kapamaya veya yüzeysel antibakteryel ajana ihtiyaç yoktur.
• Nemlendirici kremler veya merhemler yeterlidir. Bu ajanlar derinin kuruması ve gerilmesi nedeniyle olan yangıyı ve ağrı hissini azaltacaktır. Hastaya ağrı kesici verilebilir.
• Geniş birinci derece yanıklarda, ağrı ve hidrasyon yönetimi için hasta gereğinde yatırılarak tedavi edilebilir.

İkinci derece yanıklarda

• Yüzeysel yanıklarda:
  • Parafin emdirilmiş dokumalar yaraya yapışmayarak pansuman değişiminde ağrıyı azaltacaktır.
  • Kozmetik olarak görünür alanlarda poliüretan film tabakalar da kullanılabilir.
  • Bunların temin edilmemesi halinde, parafin veya yağlı merhemler (örn. %0.2 Nitrofurazon pomad) emdirilmiş gazlı bezlerle pansuman uygundur.
  • Su keseciklerinin (Bül) tedavisi: Küçük çaplı ve kontrolsüz patlamayacağı düşünülen su kesecikleri yerinde bırakılabilir. Büyük su keseciklerinin boşaltılması veya uzaklaştırılarak pansuman takibine alınması gereklidir.
• Derin yanıklarda:
  • Antibiyotikli kremler doğrudan (örn. gümüş sülfadiyazin, mupirosin, nitrofurazon) veya parafin emdirilmiş tüllerin altına uygulanabilir.
  • Yara iyileşmesinin gecikmesi ve üç haftayı aşması durumunda diskolorasyon, hipertrofik skarlaşma, keloid oluşumu ve/veya kontraktür gelişebileceğinden, hastaların yanık ünite/merkezlerine geciktirilmeden, nakli uygundur.

Üçüncü ve dördüncü derece yanıklar:

• Eskarın kendiliğinden kalkması alttaki bakterilerin enzimatik ürünleri ile olmaktadır. Steril tam kat yanıkta eskar kendiliğinden ayrılmaz. Eskarın kendiliğinden ayrılması yaranın enfekte olduğunun bir belirtisidir.

KİMYASAL YANIKLAR

Kimyasal yanıklar, asit ve alkali olmak üzere iki ana grupta değerlendirilirler. Özellikle alkali yanıklar likefaksiyon nekrozu yaparak derin dokulara ilerleme özelliğine sahip oldukları unutulmamalıdır.

Genel Tedavi Prensipleri:

• Giysiler kısa sürede çıkarılmalıdır.
• Etkenle bulaşan bölgeler su ile yıkanmalıdır. Hipotermiyi önlemek için vücut sıcaklığında su ile oda sıcaklığında yıkanmalıdır. Akan içilebilir kıvamda su altında gereğinde 60 dakikaya değin yıkama devam ettirilir. Yıkamanın sonlandırılması için hastanın ağrıda azalma veya kaybolma tanımlaması son nokta olarak kabul edilebilir.
• Nötralizasyon ajanları kullanılmamalıdır. Bu durum kimyasal reaksiyonun kendisi ve ortaya çıkacak ısı nedeniyle yanmanın derinleşmesine neden olabilecektir.
• Kimyasal tozlardan kaynaklanan yanıklarda ise suyla yıkamak yapmak sakıncalı olabilir. Çünkü su, toz şeklindeki kimyasal ajanı aktive edebilir. Böyle durumlarda, kimyasal toz önce bir fırçayla,  kuru bezle veya elektrik süpürgesi ile temizlenmeli ve daha sonra bol suyla yıkama yapılmalıdır.
• Eğer gözlerde hasar meydana geldiyse, gözler uzun süre ve bol suyla yıkanmalıdır. Bu hastalar bir göz hastalıkları uzmanına konsülte edilmelidir.

RADYASYON YANIKLARI

Yüksek radyasyon dozlarının ( 8-10 Gy) neden olduğu lokal radyasyon yanığı, birkaç günden haftalara kadar uzayabilen gecikme dışında termal yanıklara benzer. Tedaviye dirençli ve şiddeti gittikçe artan ağrı tipik bir bulgudur ve hastanın tedavisinde başa çıkılması güç bir sorun yaratır.

 ELEKTRİK YANIKLARI

Düşük gerilimli elektrik yanıkları 1000 volt altı, yüksek gerilimli elektrik yanıkları ise 1000 volt üstü kabul edilmekle birlikte; 250 volt – 1000 volt arası elektrik yanıklarında da hastalarda bilinç kaybı, kompartman sendromu, myoglobinüri/hemoglobinüri gelişebileceğinden bu hastalarda yüksek gerilimli elektrik yanıkları gibi takip edilmelidir. Bu hastalar yanığın yanında kas yıkımına bağlı böbrek hasarı ve kalp ritm bozuklukları yönünden sıkı takip edilmelidirler.

YANIK SEKELLERİ

Yanık sekellerinden karşımıza en sık yanık kontraktürleri çıkmaktadır. Yanık iyileştikten sonra (Özellikle 2. derece derin ve 3. derece yanıklarda) iyileşen bölge normal sağlıklı deri gibi esnek ve sağlıklı değildir. Bu nedenden dolayı ilerleyen süreçte, yanıklı bölge ileri derecede büzüşme  gösterebilir. Büzüşme sonucu ortaya çıkan bu gerginliğe kontraktür denir. Eklem bölgelerinde meydana geldiğinde kontraktür alttaki dokuları da etkilediğinden eklem bölgelerinde hareket kısıtlılığı olur. Yüzdeki kontraktür hatları ise göz kapağı, dudağı, kulağı ve diğer yapılarda çekme hattı oluşturacağından ciddi şekil bozuklukları ve fonksiyon kayıplarına yol açar. Yanık veya diğer nedenlerle oluşan kontraktürler zaman geçirmeden ameliyatla düzeltilebilir. Geç kalınması durumunda tedaviden istenen fayda tam olarak sağlanamayabilir. Kontraktürün yerleşim alanı ve büyüklüğüne göre farklı tedavi yöntemleri gündeme gelir.

Yanık tedavisi, meme küçültme, meme büyütme, burun estetiği ve daha nice estetik, plastik ve rekonstrüktif cerrahi alanlarında aklınıza takılan ne varsa bir telefon uzağınızdayız.